سیمین دانشور نخستین زن داستاننویس ایرانی است. او قصهنویسی را نه فقط بهصورت تجربی، بلکه با شرکت در کارگاههای نویسندگیِ خلاق آموخت و ذوق و قریحۀ قصهگویی خود را اینگونه پرورش داد. دانشور با رمان «سووشون» نام خود را به یکی از بزرگترین و مهمترین داستاننویسان ایرانیِ معاصر در ادبیات داستانی ایران ثبت کرد. امروزه نمیتوان از ادبیات داستانی ایران و بهخصوص رمان ایرانی سخن گفت و نامی از «سووشون» نیاورد. سیمین دانشور همچنین بعضی آثار مهم کلاسیک ادبیات جهان را به فارسی ترجمه کرده است. در ادامه مروری کردهایم بر زندگی و آثار این نویسنده مهم ادبیات معاصر ایران. با مجله بنوبوک همراه ما باشید.
کودکی و نوجوانی در شیراز
سیمینتاج دانشور، معروف به سیمین دانشور، متولد 1300 در شیراز است. او در خانوادهای تحصیلکرده و هنرشناس و اهل فرهنگ متولد شد. پدرش پزشک و مادرش نقاش و مدیر هنرستان دخترانه بود.
دانشور از همان کودکی، بهواسطۀ کتابخانۀ غنی پدر و نیز آشنایی او با کتابفروشهای مهم شیراز آن روزگار و هدیهگرفتن کتابهای تازهچاپ از آنها، با کتاب و ادبیات اُخت شد. آشناییاش با ادبیات هم فقط به ادبیات ایران محدود نمیشد.
دانشور دورههای ابتدایی و دبیرستان را در مدرسۀ انگلیسیزبان «مهرآیین» گذراند و زبان انگلیسی را زود آموخت. در کنار ادبیات ایران و متون کلاسیکی مانند اشعار حافظ و سعدی و «تاریخ بیهقی» و «سفرنامۀ ناصرخسرو» ادبیات جهان را هم میخواند.
اینها همه باعث شد که نوشتن بهصورت جدی و حرفهای را زود شروع کند. اولین مقالهاش را در نوجوانی و دوره دبیرستان نوشت و در نشریهای محلی چاپ کرد؛ مقالهای با عنوان «زمستان بیشباهت به زندگی ما نیست».
جوانی و مهاجرت به تهران
سیمین بعد از دبیرستان با یکی از دو خواهرش، به نام هما، و یکی از سه برادرش، به نام منوچهر، به تهران آمد. هما پزشکی خواند و منوچهر باستانشناسی.
سیمین در تهران مدتی مقیم شبانهروزی امریکایی شد و انگلیسیاش را تکمیل کرد. بعد در دانشگاه تهران، در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، ادامۀ تحصیل داد و تحصیل در این رشته را تا دکترا ادامه داد.
استاد راهنمای رسالۀ دکترای سیمین دانشور، با عنوان «علمالجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم»، دکتر فاطمه سیاح بود که خود از آغازگران نقد ادبی بهشیوه غربی در ایران است. دانشور بخش اول رسالهاش را، که موضوع آن زیباییشناسی در غرب بود، با راهنمایی فاطمه سیاح نوشت اما با مرگ فاطمه سیاح، نگارش بخش دوم این رساله را، که درباره زیباییشناسی در ایران بود، تحت راهنمایی بدیعالزمان فروزانفر ادامه داد.
دانشور از نسل دانشجویان دوران طلایی دانشگاه تهران است و در کلاس استادانی چون عباس اقبال آشتیانی و ملکالشعرای بهار و علیاصغر حکمت و نصرالله فلسفی و لطفعلی صورتگر و احمد بهمنیار نشسته است.
از رادیو تهران تا روزنامه ایران
با مرگ پدر، وقتی که سیمین بیست ساله بود، مادرش هم به تهران آمد. سیمین دانشور از خانوادهای مرفه بود، اما در بیست سالگی بهلحاظ مالی مستقل شد و خودش شغل و درآمد داشت. اولین شغلش در رادیو تهران بود. در سال 1320 بهعنوان معاون اداره تبلیغات خارجی به استخدام رادیو تهران درآمد. آنجا با کسانی چون احمد شاملو و علیاکبر کسمایی، نویسنده و مترجم و روزنامهنگار ایرانی، همکار شد.
دو سال بعد، یعنی در سال 1322، از رادیو تهران بیرون آمد و به روزنامۀ «ایران» رفت. در همین دوره شروع کرد با نام مستعار «شیرازی بینام» برای نشریات مقالهنوشتن. هم مقاله مینوشت و هم ترجمه میکرد و علاوه بر اینها قصه هم مینوشت و بعضی قصههایش در نشریات منتشر شد اما هنوز قصههایش را بهصورت کتاب منتشر نکرده بود. این مرتضی کیوان بود که او را به جمعآوری و انتشار قصههای پراکندهاش در یک کتاب تشویق کرد.
آتش خاموش
تشویق مرتضی کیوان، به انتشار اولین اثر داستانی سیمین دانشور در سال 1327 انجامید. این اثر، مجموعه داستانی بود به نام «آتش خاموش» که البته چندان گُل نکرد و منتقدان نیز به آن روی خوش نشان ندادند و بسیار به آن تاختند.
اما مجموعه داستان «آتش خاموش»، بهعنوان اولین مجموعه داستان یک زن قصهنویس ایرانی، ارزش و اهمیت تاریخی دارد.
کتاب «آتش خاموش» شامل شانزده داستان است که دانشور آنها را در فاصلۀ سالهای 1321 تا 1326 خورشیدی نوشته است. در بسیاری از قصههای این مجموعه به تقابل دختری مرفه و متجدد و درسخوانده و سخت احساساتی، که همطبقۀ خودِ دانشور است، با جامعۀ عقبمانده پرداخته شده است. اما «آتش خاموش» جزو آثار موفق دانشور به حساب نمیآید و هنوز مانده تا او بهعنوان نویسندهای مهم و صاحبسبک در میدان ادبیات داستانی ایران بدرخشد.
چه بسا، بهقول هوشنگ گلشیری، «آتش خاموش» را تنها بتوان «سیاهمشق» دانشور قلمداد کرد.
دانشور خود در مقدمهاش بر چاپ سوم مجموعه داستان «شهری چون بهشت» درباره مجموعه داستان «آتش خاموش» قضاوتی میکند که در صراحتِ نقادانه دست کمی از قضاوت منتقدانش درباره این مجموعه ندارد. او مینویسد که داستانهای مجموعۀ آتش خاموش «خام و ناپخته و فاقد جهانبینی فلسفی و دید اجتماعی بود چرا که فاقد تجربۀ کافی در این فن بودم.»
همچنین حسن میرعابدینی در کتاب «صد سال داستاننویسی ایران» در وصف مجموعه داستان «آتش خاموش» مینویسد: «در این 16 داستان، دانشور با نثری روزنامهای که توان توصیف حالتهای گوناگون آدمیان در برخورد با حوادث را ندارد، به مفاهیمی ازلی و ابدی – چون عشق، مرگ و وجدان – میپردازد. نویسنده که هنوز ضرورت جستجوی مضمونهای جدید از زندگی را احساس نکرده، نیمی از داستانهایش را از لطیفههای داستانیِ او. هنری اقتباس میکند و نیم دیگر را به شیوه نامههای عاشقانه و قطعههای ادبی مرسوم در آن روزگار مینویسد. اما آنچه در همۀ آنها دیده میشود احساسات زنانهای است که در داستاننویسی ایران تازگی دارد.»
ازدواج سیمین دانشور با جلال آلاحمد
سیمین دانشور و جلال آلاحمد، آنگونه که سیمین خود در جُستاری با عنوان «شوهر من جلال» نقل میکند، همدیگر را در بهار سال 1327 در سفری از شیراز به تهران یافتند. در اتوبوس و در راه سفر، همصحبت شدند و این همصحبتی به دیدارهای بعدی و آشنایی بیشتر و دوستی و عشق و ازدواج انجامید، اگرچه خانوادههایشان هیچ به هم شبیه نبودند و پدر جلال به این ازدواج راضی نبود و به جشن ازدواج سیمین و جلال هم نیامد.
جلال از خانوادهای سنتی بود و سیمین از خانوادهای متجدد. با وجود این تفاوتِ خانوادگی آنها ازدواج کردند و زندگی مشترکشان تا مرگ جلال ادامه یافت.
جلال آلاحمد بعدها و بهویژه در دهۀ 40، هم بهلحاظ ادبی و هم بهلحاظ فکری، از نویسندگان و روشنفکران بسیار تأثیرگذار بر جامعۀ ادبی و روشنفکری ایران و مخصوصاً نویسندگان و روشنفکران مخالف و منتقد حکومت پهلوی بود.
نثری که آلاحمد در مقالهنویسی و نیز در رمان کوتاه «مدیر مدرسه» بهکار برد نثری گیرا و جذاب بود یا شتابی که مخاطب را دنبال خود میدواند. بهگواه شواهد و گفتهها حضورش نیز در محافل ادبی حضوری پرجاذبه بوده است و اینها هم او را در مرکز جامعۀ ادبی و روشنفکری آن روزگار قرار میداد.
با اینهمه سیمین در کار ادبی و در سبک نویسندگیاش هیچوقت به جلال باج نداده و در سایۀ او قرار نگرفته و کارنامهاش نشان میدهد که نویسندهایست مستقل از آلاحمد و بیشباهت به او و حتا یک سروگردن بالاتر از او.
تحصیل در استنفورد، یادگیری فوتوفنّ قصهنویسی
در سال 1331 سیمین دانشور از مؤسسۀ «فولبرایت» بورس تحصیلی گرفت و برای تحصیل در رشتۀ زیباییشناسی به دانشگاه «استنفورد» امریکا رفت. سالهای تحصیل در «استنفورد» بر قصهنویسی دانشور نیز تأثیر گذاشت.
او در این دوران فنون قصهنویسی را، با شرکت در کارگاه نویسندگی خلاق، از والاس استگنر، قصهنویس امریکایی، آموخت. این دوره را چه بسا بتوان نقطۀ عطفی در کار قصهنویسی دانشور به حساب آورد. او حالا تکنیکها و چموخم قصهنویسی را میدانست و این دانشی بود که در زمان نوشتن داستانهای اولین کتابش فاقد آن بود.
در همان دوران تحصیل در دانشگاه «استنفورد» دو قصۀ کوتاه به زبان انگلیسی نوشت که هردو در نشریۀ همین دانشگاه منتشر شدند.
تدریس و از سر گرفتن روزنامهنگاری
در سال 1334 سیمین دانشور از امریکا به ایران برگشت. در این دوره، علاوه بر تدریس در هنرستان هنرهای زیبای دختران و پسران، کار روزنامهنگاری را هم، که در سالهای آغازین جوانی به آن پرداخته بود، از سر گرفت و مدیر مجلۀ «نقش و نگار» شد.
در سال 1338 تدریس در دانشگاه تهران را آغاز کرد و بهمدت بیست سال، یعنی تا سال 1358، در این دانشگاه درس داد. البته هیچوقت به رتبۀ استادی نرسید و بهروایتی ساواک در این قضیه دخیل بود و حساسیتهایی که دربارهاش وجود داشت باعث شده بود که رتبۀ استادی به او ندهند.
شهری چون بهشت
دومین مجموعه داستان سیمین دانشور، با عنوان «شهری چون بهشت»، با فاصلهای زیاد از کار اول او، یعنی در سال 1340، منتشر شد. این کتاب بهلحاظ کیفی نیز فاصلهای بعید از کار قبلی دانشور دارد و نشان میدهد که دانشور در فاصلۀ میان این دو کتاب چه تجربههایی را در حوزه قصهنویسی از سر گذرانده و به چه میزان پختگی در این کار رسیده است.
حسن میرعابدینی در کتاب «صد سال داستاننویسی ایران» داستانهای کتاب «شهری چون بهشت» را داستانهایی ارزیابی میکند که در آنها «احساسات رمانتیک و دخترانۀ نویسنده آتش خاموش، به عواطفی مادرانه و صمیمی تکامل یافته است.»
مجموعۀ «شهری چون بهشت» از ده داستان تشکیل شده است به نامهای «شهری چون بهشت»، «عید ایرانیها»، «سرگذشت کوچه»، «بیبی شهربانو»، «زایمان»، «مدل»، «یک زن با مردها»، «در بازار وکیل»، «مردی که برنگشت» و «صورتخانه».
داستان «صورتخانه» از داستانهای مهم و تحسینشده مجموعۀ «شهری چون بهشت» است.
مسائل زنان و دغدغهها و کشمکشهای درونی آنها از موضوعاتیست که در مجموعۀ «شهری چون بهشت» به آن پرداخته شده است. دانشور در این مجموعه با نگاهی نقادانه جامعه را میکاود و همچنین قصههایی از منظر کودکان و نوجوانان خلق میکند؛ قصههایی که اگرچه برای بزرگسالان نوشته شدهاند، اما در آنها داستان از منظر شخصیتهای کودک و نوجوان روایت میشود.
دانشور خود در مقدمۀ چاپ سوم کتاب «شهری چون بهشت»، که در سال 1359 یعنی بعد از انقلاب چاپ شده است، این کتاب را یادگاری از «دوران سیاه اختناق» و نموداری از اجتماعی که در آن زیسته و زندگی را تجربه کرده است معرفی میکند و نیز درباره شخصیتهای داستانی این مجموعه مینویسد که بیشتر این شخصیتها واقعیاند و او شخصاً با آنها برخورد داشته است.
حسن میرعابدینی معتقد است که در شهری چون بهشت «هرچند دانشور از وقایعنگاری به شیوه او. هنری – در مجموعۀ آتش خاموش – به نشان دادن سطوح گوناگون واقعیت از طریق به کار گرفتن صناعتهای جدید داستاننویسی رو میآورد، اما هنوز به تشکّل ناشی از تسلط بر فرم دست نیافته است.»
مجموعه داستان «شهری چون بهشت» اگرچه گواه پوستاندازی دانشور و پختگی او در قصهنویسی است اما هنوز مانده تا او شاهکارش را رو کند.
سووشون
میرسیم به «سووشون» که شاهکار سیمین دانشور و از کلاسیکهای داستان ایرانی معاصر است و یکی از پرفروشترین و محبوبترین رمانهای ایرانی.
سیمین دانشور رمان «سووشون» را در تیرماه 1348، هشت سال بعد از «شهری چون بهشت» و کمتر از دو ماه قبل از مرگ جلال آلاحمد، منتشر کرد.
رمان «سووشون» رمانی اجتماعی، حادثهمحور، پُرکشش و تراژیک با ساختوپرداختی سنجیده است. رمان از منظر سومشخص محدود به ذهن زنی به نام زری روایت میشود. بهقول قاسم هاشمینژاد در مقالهای که درباره «سووشون» نوشته و اول در روزنامۀ «آیندگان» و بعدها در کتاب «بوته بر بوته» منتشر شده است، دانشور در این رمان «دوربینش را به پاهای زری بسته است.»
زریِ رمان «سووشون» یکی از بهترین شخصیتهای داستانی و بهیادماندنیترین زنان داستانی در داستان ایرانی معاصر است.
دانشور در رمان «سووشون»، ضمن طرح مسائل اجتماعی، ترسها و تردیدها و دلواپسیها و محافظهکاریها و دلشورههای یک زن تحصیلکرده و آگاه طبقۀ مرفه را که هم به ناعادلانهبودن شرایط واقف است و بابتِ سازشکاریهایش عذاب وجدان دارد و هم نگران این است که اگر عصیان کند عزیزانش آسیب ببینند، با ظرافت ترسیم میکند. زری زنیست درگیر تناقضات و تضادهای میان مصلحت و آرمان و این درگیری، هنرمندانه در رمان «سووشون» تصویر شده است.
وقایع رمان «سووشون» در شیراز اوایل دهۀ 20 خورشیدی اتفاق میافتد؛ دورهای بحرانی و پر از هرجومرج از تاریخ معاصر ایران که متفقین ایران را اشغال کردهاند و جنوب ایران به دست انگلیسیها افتاده و قحطی و ناامنی در آن مناطق بیداد میکند و قدرت داخلی نیز، همدست نیروهای خارجی، بر این وضعیت پُرآشوب دامن میزند.
ظلمستیزی، استعمار، تقابل شرق و غرب و سنت و تجدد از مفاهیم اصلیای هستند که در رمان «سووشون» به آنها پرداخته شده است. در این رمان همچنین تقابلها و مناسبات طبقاتی در شیرازِ اوایل دهۀ 20 خورشیدی و اوضاع اجتماعی این شهر در آن دوره با چیرهدستی ترسیم شده است.
عنوان رمان «سووشون» برگرفته از مراسمیست که از دیرباز در سوگ سیاوش، شخصیت اساطیری ایران، برگزار میشده است.
یوسف، شوهر زری، در رمان «سووشون» روشنفکری عصیانگر و جسور و ناراضی از وضع موجود است و معتقد به اینکه باید مقابل ظلم و تبعیض ایستاد. او زمینداری است که، برخلاف برادرش که با قدرت ساختوپاخت کرده، نمیخواهد آذوقه به بیگانه بفروشد و درصدد است قیامی را علیه بیگانگان و نیروهای داخلیِ همدست آنها تدارک ببیند. دست آخر، رمان با فرجامی تراژیک به پایان میرسد.
از جمله وقایعی که در رمان «سووشون» به آن اشاره شده است، جنگهای ایلات با یکدیگر در دورهایست که وقایع رمان در آن اتفاق میافتد.
در «سووشون» اگرچه واقعیت رنگی از رمز و نماد و اسطوره و آیین دارد، اما این عناصر بر وجهِ واقعگرایانۀ رمان غلبه نکردهاند و هنرمندانه در پشت این وجهِ واقعگرایانه قرار گرفتهاند.
محمدعلی سپانلو در کتاب «نویسندگان پیشرو ایران» رمان «سووشون» را «اولین اثر کامل، در نوع رمان فارسی» توصیف میکند و دانشور را در این رمان، نویسندهای میداند که بینایی و شنواییاش «او را به اکتشاف انگیزههای درون در رابطه با عمل برون، در سطح اجتماعی و تاریخی اثرش، رهنمون شده است» و «رشتۀ صحنههای شلوغ را به کوچکترین بارقهها و نجواهای آهسته و پچپچهای فروخورده متصل میکند».
قاسم هاشمینژاد در مقالهای که پیشتر به آن اشاره شد «سووشون» را مصیبتنامهای برای زن ایرانی و «شرح احوال ناکامیهای او، پایبندیهای فداکارانهی او، بیدستوپایی ناگزیرش، و محور تحمّل و مقاومت بودنهای او» وصف میکند.
رمان «سووشون» تاکنون بارها تجدید چاپ شده و به زبانهای مختلف هم ترجمه شده است. این رمان، آخرین اثر داستانیای است که پیش از انقلاب از سیمین دانشور منتشر میشود.
کانون نویسندگان ایران و سخنرانی در شبهای شعر گوته
با تشکیل «کانون نویسندگان ایران» در سال 1347، نهادی که در اعتراض به سانسور پدید آمد، سیمین دانشور در اولین انتخابات آن بهعنوان رییس کانون انتخاب شد.
در سال 1356، در شبهای نویسندگان و شاعران ایران، که کانون نویسندگان ایران آن را با همکاری انستیتو گوته برگزار کرد و به «شبهای شعر گوته» معروف و به یکی از رویدادهای مهم و بزرگ فرهنگی و ادبی در دفاع از آزادی قلم بدل شد، سیمین دانشور بهعنوان اولین سخنران این مراسم پشت تریبون میرود و از مسائل هنر معاصر سخن میگوید.
به کی سلام کنم؟
در سال 1359 سیمین دانشور مجموعه داستان «به کی سلام کنم؟» را منتشر میکند. «به کی سلام کنم؟» از ده داستان به نامهای «تیله شکسته»، «تصادف»، «به کی سلام کنم؟»، «چشم خفته»، «مار و مرد»، «انیس»، «درد همه جا هست»، «یک سر و یک بالین»، «کیدالخائنین» و «سوترا» تشکیل شده است.
چهار داستان اول مجموعۀ «به کی سلام کنم؟»، قبل از انتشار در این کتاب، در مجلۀ «الفبا»، بهسردبیری غلامحسین ساعدی، چاپ شده بودند و با تغییراتی جزئی در کنار شش داستان جدید در کتاب «به کی سلام کنم؟» بازنشر شدند.
براساس داستان «تیله شکسته» از این مجموعه، در سال 1356 فیلمی به نام «زلزلۀ دوم»، بهکارگردانی افشین شرکت و بازیگریِ بازیگرانی چون اکبر زنجانپور، آذر فخر، ایرج انور و محمود بهرامی، ساخته شده است.
ایران قبل از انقلاب زمینۀ اصلی رویدادهای داستانهای مجموعۀ «به کی سلام کنم؟» است. حسن میرعابدینی در کتاب «صد سال داستاننویسی ایران» بنمایۀ داستانهای این کتاب را «اعتراض به خفقان سیاسی و انتقاد از خودباختگی زنان در روند مدرنیزاسیون تحمیلی» میداند و معتقد است که دانشور در این مجموعه «از ورای تکگوییهای کودکان و زنان و مردانِ هستیباخته، پریشانفکریِ عامۀ درگیرِ ناامنیهای سیاسی و اقتصادی را منعکس میکند.»
جزیره سرگردانی
در سال 1372 سیمین دانشور دومین رمان خود را با عنوان «جزیره سرگردانی» منتشر میکند. رمان «جزیره سرگردانی» بخشی از یک سهگانه است که البته بخش سوم آن، با عنوان «کوه سرگردان»، هنوز چاپ نشده و میگویند گُم شده است.
سیمین دانشور در رمان «جزیره سرگردانی» به مسائل تاریخ معاصر ایران و سرگردانی روشنفکران جامعۀ ایران میپردازد و پای شخصیتهایی واقعی را هم به رمان باز میکند.
شخصیت اصلی رمان «جزیره سرگردانی» دختری به نام هستی است که مردد است از دو مَرد کدام را انتخاب کند. یکی از این دو، یک روشنفکر طرفدار مبارزه مسلحانه است به نام مراد و دیگری، پسری به نام سلیم که پدرش بازاری است و خودش مذهبی و عارفمسلک و تحصیلکرده انگلیس.
هستی نقاش است. پدرش مُصدقی بوده و در کوران حوادث دهۀ 30 کُشته شده است و هستی نزد مادربزرگش بزرگ شده است. مادرِ هستی زنیست ولنگار و خوشگذران که بعد از مرگ شوهر اولش، که همان پدر هستیست، با مردی پولدار که با قدرت زدوبند کرده و با امریکاییها هم سَر و سِری دارد ازدواج کرده است و با مردان مختلف رابطه دارد.
هستی، هم اهل هنر است و هم دلمشغول سیاست. گفتنیست که خود سیمین دانشور نیز در رمان «جزیره سرگردانی» بهعنوان یکی از شخصیتهای داستانی حضور دارد.
سرگردانی، مفهوم محوری رمان «جزیره سرگردانی» است.
از پرندههای مهاجر بپرس
در سال 1376، چهار سال بعد از انتشار رمان «جزیره سرگردانی»، سیمین دانشور مجموعه داستانی به نام «از پرندههای مهاجر بپرس» منتشر کرد.
مجموعه داستان از «پرندههای مهاجر بپرس» شامل یازده داستان درباره موضوعاتی چون جنگ، مسائل و بحرانهای اجتماعی و خانوادگی، شعر و هنر و زیبایی و تقابل شرق و غرب است.
ساربان سرگردان
در سال 1380 رمان «ساربان سرگردان» از سیمین دانشور منتشر میشود که بخش دوم سهگانۀ او و دنبالۀ رمان «جزیره سرگردانی» است و دنبالۀ ماجراهای هستی و دیگر شخصیتهای اصلی این رمان در متن وقایع سیاسی – اجتماعی ایرانِ معاصر.
در «ساربان سرگردان»، همراه با شخصیتهای اصلی رمان، ایران عصر پهلوی را پشت سر میگذاریم و وارد دوران بعد از انقلاب و جنگ میشویم.
انتخاب
مجموعه داستان «انتخاب» آخرین اثر داستانیِ منتشرشده سیمین دانشور است. «انتخاب» شامل داستانهایی از مجموعۀ «از پرندههای مهاجر بپرس» و تعدادی داستان جدید از سیمین دانشور است. این کتاب اولین بار در سال 1386 به چاپ میرسد.
ترجمهها و دیگر آثار
از سیمین دانشور چندین ترجمه و آثاری غیرداستانی هم منتشر شده است. از جمله ترجمههای او میتوان به «باغ آلبالو» و «دشمنان» آنتوان چخوف، «سرباز شکلاتی» جرج برنارد شاو، «بئاتریس» آرتور شنیتسلر و «داغ ننگ» ناثانیل هاثورن و از آثار تألیفی غیرداستانیاش میتوان به کتاب «غروب جلال» اشاره کرد.
سرانجامِ کار
سیمین دانشور در سال 1390 درگذشت. خانهاش در دزاشیبِ تهران، که با آلاحمد و نیز بعد از مرگ آلاحمد و تا پایان عمر در آن زیست، اکنون به «خانهموزه سیمین و جلال» تبدیل شده است.
کتابهایی از سیمین دانشور، اعم از تألیف و ترجمه، را میتوانید با رجوع به لینکهای زیر بهصورت آنلاین از سایت بنوبوک خریداری کنید:
https://www.bennubook.com/book/19855
https://www.bennubook.com/book/19863
https://www.bennubook.com/book/116823
https://www.bennubook.com/book/157590
https://www.bennubook.com/book/143412
https://www.bennubook.com/book/11488
https://www.bennubook.com/book/157541
https://www.bennubook.com/book/153493
دیدگاهتان را بنویسید